Zestoa, Azpeitia eta Azkoitiako Udalei Foru Aldundiaren laguntzak aprobetxatzeko eta zabor tonak Urola ibaitik kentzeko eskatu diegu

Otsailaren 22an, Udalei jakinarazi genien joan den otsailaren 14az geroztik, Gipuzkoako Foru Aldundiak Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitaratu zuela udalei eta mankomunitateei zuzendutako diru-laguntzen lerro bat, ibaietan, kostaldean eta lehorrean zabor sakabanatuen pilaketa prebenitzen eta zuzentzen lagunduko duten jarduerak gauzatzeko (honekin bigarren urtea da).  Eskaera egin aurretik, Urola ibaia arakatu genuen hiru udalerrietan. Zabor tonak ikusi ditugu, besteak beste; kableak eta gailu elektronikoak, gurpilak eta pneumatikoak, teilape zatiak, metalezko egiturak, paletak, gomak, plastikozko poteak eta tutuak, bidoiak, tetrabrikak, kazolak, zartaginak, txatarra eta arropa. Aipatzekoak dira plastiko beltzak eta zuriak, burdinazko eta plastikozko sareak, olanak, oihalezko zakuak. Azken horiek, denak nekazaritzarako. Ondorioa: gure herrietatik igarotzen dena ez da ibai bat, benetako zabor hustubide bat baizik. Eta berriro salatu behar dugu, beste behin ere, Urola ibaira isurketa gehiago egin direla, baita errekasto batzuetara ere.

Urola ibaiaren egoera Azkoitian. Hiltegi zaharreko zubitik ibaian behera metro gutxira ateratako argazkia.

Azkoititik, garbiketa hori Elosua auzora garamatzan bidegurutzea atzean utzita metro gutxira dagoen presan hasi beharko litzatekeela uste dugu. Zabor horiek gehien kaltetutako eremua hiltegi zaharretik futbol zelaira doa, eta han egiten du muga Azpeitiarekin. Gutxien kaltetutakoa, merkatuko instalazioen artean Julio Urkijo hiribideko zubiraino (Iturri jatetxea).

Azpeitian, Urola ibaiaren erribera ia osoa, Lasao auzoraino, zaborrez beteta dago, gehienak nekazaritza-erabilerako hondakinez. Zestoako herrian, bainuetxera iritsi baino 500 metro inguru lehenago kenduta, ibaiertzak nahiko kaltetuta daude. Nabarmentzekoa da bat, Lau Iturriko iturriaren ondoko zubiaren eta Iraeta auzoko zubiaren artean dagoena. Gure ibai eta erreketan gertatzen denaren berri ez dutenentzat komenigarria da errepaso labur bat egitea, gure eskaeraren zergatia uler dadin.

Azkoitian, zabor-poltsak, konpresak, pixoihalak, tetrabrikak eta abar botatzen dira dozena erdi leihoetatik, Altzibar auzotik hasi eta Trino de Uria kaleraino. Eta ez da ezer berria, praktika horiek Francoren garaietatik jarraitzen dute. Oraintxe konpresa bat daukagu Trino de Uria kalean. Altzibar auzoko 11. atariaren atzean, pixoihal bat eta zabor-poltsa bat, baina ez dira ibaira iritsi, ibaiertzeko zuhaitz baten adarretan harrapatuta geratu dira. Kattuin errekan ere, Urola ibaira isurtzen den baino 350 bat metro lehenago, ezpondan isuritako hondakin ugari ditugu. Juin Txiki industrialdea (futbol-zelaitik oso gertu) kutsadura- eta delinkuentzia-gune bat baino ez da; urtean zabor asko isurtzen da Urola ibaira 120 metroko erriberan. Eginoko errekastora egindako isurketak ahaztu gabe.

Azpeitian, 2020ko abuztuaren hasieran, Lasaoko gasolindegiaren aurrean, Eguzkik Urola ibaira egindako isurketak salatu zituen. Udal brigadak 90 metroko erribera kendu zuen tona bat zabor inguru. Ibai-Eder errekatik, 2020ko urrian eta azaroan, Udalak, horretarako kontratatutako enpresa baten bidez, 3.800 kilo zabor kendu zituen 4,5 kilometrotan. Gaur egun, zaborrez beteta dago. Azken asteetan ehunka kilo kendu ditugu, guztiak nekazaritzarako. Hauek, ibaian behera ehunka metrotan aurkituko ditugun hondakin berberak dira, errekak urak isurtzen dituen lekuan, zalantzarik gabe, Ibai-Eder eta Errezil errekastoetatik eramanak, azken hau ere ez baita erasoaldi hauetatik libratzen. Iazko abenduaren 30ean, ibaian gora 2 kilometrora, Loiolako Basilikatik Azkoitirako norabidean, salatu geneun (eta ez, hain zuzen ere, 2 plastiko) hondakin horien hainbat isuri Urolara, metro gutxitan.

Nekazaritzako hondakinak Urola ibaira egindako isurketak. Loiolako Basilikatik Azkoitirako bidean ibaian gora 2 kilometrora, eta iazko abenduaren 31n salatuak. Azpeitia.

Zestoan, baten bat aipatzearren, Sastarrain errekastoaz gain (nekazaritzako hondakinak ere bai), Urola ibaiaren ezpondako industria-hondakinak salatu ziren administrazioen aurrean. Joan den urtearen amaieran, uraliten isuriak salatu geneun Udala eta URAn aurrean eta Ingurumeneko Fiskaltzaren urte honen hasieran, eta horiek, gaur egun, beren lekuan jarraitzen dute, urek eramateko arriskuarekin. Berriz ere errekasto batean, baratze batzuen aurrean, burdinazko eta nekazaritzarako plastikozko sareak ditugu, besteak beste.

Era guztietako isurketak galdategi zaharraren atzean, uralitak isuri diren eremu berean, 2021eko abenduaren amaieran salatuak. Zestoa.

 

Eta hemen azaltzen dugunak natura-ingurunearen aurkako arazoen eta erasoen zati bat baino ez du islatzen. Laburbilduz, ibaiak bakan batzuen zabortegia dira, eta horrela izan da hainbat hamarkadatan, eta, horrekin batera, belaunaldi berri bat hazten ari da. Arazoa, honezkero, ez da ibaiak zaborrontzi gisa erabiltzea, baizik eta zer egingo dugu ongi ezagutzen dugun arazo bat bideratzeko? Ibai-sistemak, “zorionez”, badira urte asko legeek, arauek, ordenantzek eta horri buruzko eskumen argiak dituzten erakundeek babesten dituztela. Hondakinak gaizki erabiltzen dituztenak, edonon uzten dituztenak eta baliabide natural horiei kalte egiten dietenak, baita zuzenean botatzen dituztenak ere, egunero ditugu ibai eta erreketatik oso gertu. Adibidez, iaz, uda sartu baino pixka bat lehenago, Azkoitiko hiltegi zaharraren inguruan zaborrak ibaira botatzen ari ziren. Baina isuriak amaitu ziren, baina
ez zen zorte kolpe bat izan, aurretiko lan baten emaitza baizik; gauzak errazak dira konpontzeko borondatea badago. Eskumeneko erakundeek konponbidearen eta, jakina, hezkuntzaren parte izateko urrezko aukera galdu zuten. LIFE LEMA proiektua 2016an sortu zen (LIFE programako Europako funtsek diruz lagunduta), 3 urteko epearekin, besteak beste, tokiko agintariei gida metodologiko bat eta tresna adimendunak emateko, prebentzio- eta sentsibilizazio-programekin batera Bizkaiko Golkoko uretan zabor flotagarria
eraginkortasunez kudeatzeko baliagarriak izan daitezkeenak, eta, horrela, arazo horri heldu eta irtenbideak emateko. Gipuzkoako Foru Aldundia buru duen proiektu hau amaituta, besteak beste, itsas ekosistemara egiten diren zabor-isurketak handitzen ari den arazo globala direla jasotzen du, eta gure kostaldeak ez direla salbuespen bat. Kontzientziazio publikorik ez dagoelako, eta, horren ondorioz, kontrolik gabe isurtzen direlako amaitzen diren hondakinak, batez ere itsasertzean eta ibaietan, eta, azkenean, itsaso eta ozeanoetara iristen direlako, gainazalean eta itsas hondoan pilatzen direlako eta ondorio larriak sortzen dituztelako ingurumenean, itsas segurtasunean eta gure osasunean. Proiektuak jarraipena izan zuen AFTER LIFE programaren bidez, zeinak hausnarketa-lerro bat irekitzen baitu etorkizunean Gipuzkoan garatu beharreko eredu eta estrategia eraginkorrenei buruz, itsasoko garbitasunari dagokionez.

Nekazaritzako hondakinak Urolan. 500 metrora ibaian behera Zestoako Iraeta auzoko zubitik.

Laguntza horiek, Buletinak ondo jasotzen duen bezala, ez dira hondakinak kentzera mugatzen, prebentzio- eta babes-neurriak ere jasotzen ditu, hala nola zaborrak kontrolik gabe isurtzea galarazten duten elementuak jartzea edo horiek ibai-ingurunera iristea, hala nola baranden azpiko saretak; izan ere, udal askok jarri dituzte, horien onuradun gisa. Oso litekeena da laguntza horiek LIFE LEMA proiektuaren ondorioei erantzutea; izan ere, ondo dioen bezala, arazoak ez dira pentsatzea gustatzen zaigun bezain urrunak, etxean bertan baititugu. Ia euskal geografia osoan ibaiak nola ditugun ikusita eta irtenbideak bilatu behar direla ulertu gabe (bakarrik etorri arte zain egoteaz gain), ez dugu zalantzarik gauzak ez direla hobetuko.

Horregatik, ez dezagun itxaron urte batzuk barru Europak edo Aldundiak esan arte babes-neurriak kontrol- eta zaintza-jarduketen bidez zabaldu behar direla, etengabe gertatzen diren isurketei aurre egiteko. Argi dago hiru udalerri horiek ez dutela gure kostaldean areagotzen ari den arazoa sortu, baina horren parte gara. Horregatik, behartuta gaude izateari uztera. Bide horri ekiten badiogu, gurea konpontzeaz gain, gainerakoentzat jarraitu beharreko erreferentea izango gara. Benetan diogu, baldarkeria litzateke ateratzen dena garbiketekin saltzea. Aspalditik soluzioak oihuka eskatzen dituen argazkia da. Horregatik, Eguzkik eskatu die udalei (eta hori guztia bere eskumenen barruan) laguntzak aprobetxatzeko eta Urola ibaia kutsatzen duten zabor tonak kentzeko. Era berean, gainerako administrazio eskudunekin lankidetzan, ibai-sistemak zaintzeko eta kontserbatzeko beharrezko bitartekoak jartzea, ingurumenarekiko gero eta sentikorragoa den gizartearen nahiarekin bat etorriz.

Eguzki, 2022ko martxoa




Irakurle, gure webgunean albiste hau irakurri baduzu, publizitate eta erakundeen diru laguntzez gain, urtero 30 euroko diru ekarpena egiten duten 350 bazkidetik gora ditugulako izan da. Mila esker bazkide! Herri eta auzoetako berri euskaraz emanez, normalizaziora bidean gure ekarpena egiten jarraitu nahi dugu. Proiektua sendotzen lagundu nahi baduzu, egin zaitez bazkide.

Egin zaitez bazkide