Herrialde garatua, oro har, bizi-maila ona duen herrialdea da, eta horien artean dago gure herria, Euskal Herria. Gure herrietatik igarotzen diren ibai eta errekei begiratzen badiegu, plazer berberak ez dituztela gozatzen konturatuko gara: ingurumenaren degradazioa, gehiegikeria eta ibai eta erreken aurkako erasoak agerikoak dira. Aurten ere, ibaiertzeko landaredia, ibai-sistemen osasun onerako funtsezkoa dena, edozein motatako hondakinez beteta dago, eta Urola ibaia ez da horretatik salbu.
Hona hemen Urola ibaiaren ia ertz osoa inbaditzen duten hondakinen tona eta zabor motak: latak, beirazko eta plastikozko botilak, plastikozko poltsak, disolbatzaile eta motorreko olio poteak, nekazaritza eta abeltzaintzako hondakinak, ehunak, txatarra, pneumatikoak, metalezko egiturak, gomak, komunak, su-itzalgailu eramangarriak, eraikinetan jartzen direnak bezalakoak, altzari eta teilapeen zatiak, besteak beste, baita arriskutsuak ere, hala nola tresna elektronikoak eta uralitak.

Nola iristen diren hondakin horiek ibaira?

Euskal kostaldea kutsatzen duten hondakinen % 80 gure ibaietatik datozen bezala, ibaian ditugun hondakin gehienak zuzenean isuridira, nahita; ez dira ustekabean edo estolderiatik iritsi. Izan ere, batzuek ibaia eta errekak beren zabortegi partikular gisa erabiltzen dituzte,eta hori ez da gauza berria, duela hamarkada batzuetatik baitaramatza gurekin.

Hondakinak metatuta dauden ibaiko eremu asko ez daude isuri diren puntu berean; aitzitik, ibai-korronteek eramandako jatorrizko puntutik distantzia jakin bat egin ondoren iritsi da zaborra. Legez kanpo aldez aurretik pentsatuta isurtzen diren eremuak aparkalekuetan,industria-eremuetan, banku publikoetan, baratzeetan, negutegietan, txaboletan eta etxebizitzetan daude, guztiak ibaiaren eta erreken aldamenekoak.
Osasungarritasunaren arazoa, ibaien kutsadurarena, ez da ingurumenaren kontzientzia faltagatik bakarrik, praktika horiek inolako ondoriorik ez dakarkiela ikasi dutelako ere bada. Urteen joanak erakusten du kontzientzien zain egotea, arazo honen aurrean esku ez hartzeak ez dituela espero diren emaitzak ematen, kronifikatu eta normalizatu baizik. Ibai-sistemen gaur egungo egoera tamalgarria jendeari nahi duena egiten uzten zaienean zer egiteko gai den erakusten du.
Abiadura jakin batean gidatzen badugu, ibilgailuak horretarako egokitutako guneetan aparkatzen baditugu, IATa pasatzen badugu, leku jakin batzuetan erretzen ez badugu, zergak ordaintzen baditugu, hori egin ezean zigortzen gaituen lege bat dagoelako da. Egia da badirela arrazoi moralengatik egiten dutenak, baina gutxienak dira: gehienek legearen beldurrez egiten dute.
Uren Legeak debekatu egiten ditu urak kutsatzen dituzten zuzeneko edo zeharkako isurketak, eta Uraren Euskal Agentzia (URA) arduratzen da horiek zaindu eta betetzeaz. Hondakin eta Lurzoru Kutsatuei buruzko Legeak ez du soilik aurreikusten zaborrak uzteko, isurtzeko eta kontrolik gabe kudeatzeko modu guztiak prebenitzeko neurriak hartzeko beharra; era berean, informatzeko eta jokabide arduratsua sustatzeko neurriak hartzeko beharraz ere ari da, zabor-isurketak murrizteko, eta, kasu honetan, udalei dagokie.
Horregatik, Eguzkik zorrotz salatzen du ibaiaren egoera, eta lehen aipatutako udalei eskatu die neurri zuzentzaile gisa ken ditzatela ibaia kutsatzen duten zabor tonak. Halaber, aprobetxa ditzatela zabor horiek, eta erabil ditzatela eskura dituzten hedabide guztiak ibaiko arazoen berri herritarrei emateko. Era berean, URArekin lankidetzan, isuriak maiz gertatzen diren ibai-zati batzuk hautatu eta identifikatzea: industrialdeak, aparkalekuak, txabolak… eta zaintza-, ikuskapen- eta kontrol-lanak egin ditzatela. Izan ere, ibai-sistemak bere zabor edukiontzi gisa erabiltzea hainbeste gustatzen zaienei hezteko modurik onena da ingurumenari erasotzea, degradatzea eta kutsatzea poltsikoa uki diezaiekeela irakastea da.

EGUZKI, 2024ko apirila